استعاری شدن زبان در داستان های کوتاه شهریار مندنی پور

استفاده از شیوه های جدید روایت در داستان مدرن باعث می شود زبان این داستان ها به سمت ابهام افکنی و رمزوارشدن پیش برود. نویسنده در این داستان ها چیزی می گوید و شیئی ماورای آن را مدّ نظر قرار می-دهد. از راه های ابهام افکنی در داستان مدرن، متمایل شدن زبان به قطب استعاری بنابر نظریه ی یاکوبسن است. زبان در این سبک داستان نویسی به تعبیر یاکوبسن شاعرانه می شود. نگارنده نیز بر آن بوده است تا نشان دهد زبانِ داستان های کوتاه مندنی پور به قطب استعاری گرایش پیدا کرده و در نتیجه شاعرانه شده است. این رساله به یک پیشگفتار و دو فصل تقسیم می شود: پیشگفتار رساله به شرح مساله، سوالات، فرضیه-ها، پیشینه، ضرورت و روش تحقیق می پردازد. فصل اول که کلیات رساله را شکل می دهد، به بررسی سیر استعاره از آغاز تا امروز، پیوند آن با زبان شناسی و آن گاه شعر، شاعرانگی و زبان شاعرانه از دید فرمالیست ها، و در نهایت نظریه ی یاکوبسن در خصوص قطب های استعاری و مجازی زبان به طور مفصل پرداخته می شود. در فصل دوّم مجموعه داستان های مندنی پور در چهار سطح بررسی می شود. در سطح اول، به جایگزینی توصیف و خلق شخصیت پرداخته شده است. در این بخش گاه ممکن است یک شخصیت جایگزین شخصیت دیگری شود و این تداخل شخصیت منجر به شخصیتی واحد شود که در طول داستان جایگزین هم شده اند. در سطح توصیف و پرداخت زمان نیز چنین اتفاقی می افتد. زمان در این داستان ها در زمان کیفی اتفاق می افتد و نشان می دهد که زمان در گفت وگوی درونی شخصیت با خودش دائما از حال به گذشته و سپس به آینده می رود؛ و نویسنده زمان های داستان را جایگزین هم می کند. در سطح توصیف و خلق تصویر نیز، تصویر به صورت رمزگونه توصیف می شود. تصویر در این داستان ها نیز گاه دچار شک و ابهام است و دقیق مشخص نیست که تصویربه کار رفته در داستان چه تصویری است. در بخش توصیف و پرداخت مکان نیز موارد فوق قابل تایید است. راوی گاه در مکانی خارج از فضای داستان حضور دارد که مخاطب به طور ناگهانی متوجه می شود که مکانی که اکنون داستان روایت می شود، مکان دیگری است. در واقع این مکان هر لحظه در جایی و زمانی بروز می کند. در نهایت یادکرد این نکته ضروری به نظر می رسد که بیشترین جایگزینی در سطح توصیف و خلق شخصیت اتفاق می افتد و کم ترین جایگزینی در سطح توصیف و پرداخت مکان روی می دهد.